جایگاه عسل در طب اسلامی ، سنتی و مدرن

عسل در طب اسلامی عسل به فارسی انگبین و به یونانی مالی و به هندي مده یا شهد نامیده میشود. عسل یک ماده شیرین طبیعی است که به وسیله زنبورهاي عسل از شهد گلها(عسل شهد) ترشحات بخشهاي زنده گیاهان و یا مواد دفعی حشرات که ناشی از مکیدن بخشهاي زنده گیاهـان میباشد تولید میشود. ترکیب عسل نسبتاً متفاوت است و در درجه اول بستگی به منبع گل دارد. با این حال برخی از عوامل خارجی مانند عوامل فصلی و زیست محیطی و نحوه فرآوري عسل نیز دخالت دارند.عسل یک محلول فوق اشباع قندي است که فروکتوز و گلوکز مواد تشکیل دهنده آن است.عسل همچنین حاوی مواد معدنی، پروتئین ها ،اسیدهای آمینه آزاد،آنزیم ها و ویتامین ها می باشد.

جایگاه عسل در طب اسلامی ، سنتی و مدرن

کیفیت و خصوصیات بیوشیمیایی عسل مرتبط با رسیدن عسل، روش تولید، شرایط آب و هوایی ،شرایط فرآوري و نگهداري و منبع شهد عسل میباشد.

عواملی از جمله تغذیه ي بیش از حد با ساکارز ومشتقات آن، برداشت پیش از رسیدن، شرایط نگهداري غیربهداشتی و استفاده ي بیش از حد از داروهاي دامپزشکی تأثیر منفی بر روي کیفیت و ترکیب عسل میگذارند.

جایگاه عسل در طب اسلامی

انواع عسل

عسل حرارتی: آنزیمها مواد پیچیده اى از پروتئینها هستند که توسط زنبورعسل به شهد اضافه مىشود و نقش حیاتى در ایجاد خواص دارویى و غذایى و نیز طعم و عطر عسل دارد که مهم ترین آن ها آنزیم دیاستاز است.

عسل تک گل: به عسلى مىگویند که زنبورعسل، شهد را از روى یک نوع گل خاصى جمع آورى کرده باشد ،مثل؛ عسل گون، اقاقیا، آویش، کُُنار، مری مگلی ،مرکبات و غیره که بیشتر کاربرد دارویى دارد و معمولاً قیمت بالاترى دارد.

عسل چهل گیاه: به عسلى میگویند که زنبورعسل ،شهد را از روى گلهاى گوناگونى جمع آورى کرده باشد، یا چند عسل تک گل را طبق یک فرمول خاصى(که از لحاظ رنگ، عطر، طعم و خاصیت، مطابق اکثر ذائقه ها باشد)، مخلوط کرده باشند که اغلب کاربرد تغذیه اى دارد.

عسل مخلوط: اغلب عسل هاي تجاري از این دست ه اند که براي داشتن کیفیت باثبات، انواع مختلف عسلهاي حاصل از گل هاي مختلف را باهم مخلوط می کنند تا به رنگ، طعم، و سایر خصوصیات مطلوب و یکنواخت برسند. 

عسل جنگلی: این نوع عسل از چند نوع گیاه وحشی که هرساله در مناطق خاصی میرویند به دست میآید و به دلایل آب و هوایی، مزه و طعم آن ممکن است از سالی به سال دیگر متفاوت باشد. از این دسته می توان عسل تیره رنگ جنگلی را در آلمان نام برد که طرفداران خاص خود را دارد. عسل هاي تولیدشده از جنگل وکوه هاي اروپایی مرکزي بیشتر از درختان کاج (Pinusspp)  و عسل هاي حاصل از Manuka در نیوزلند از گیاه ^{Leptespermum Scoparium}  داراي خاصیت بسیار قوي ضد میکروبی است.

عسل تک گل: این نوع عسل حاصل زنبورهایی است که در منطقه مشخصی نگهداري شده اند و تغذیه شان از گرده هاي یک نوع گل است و اغلب داراي طعم و رنگ مخصوص به خود میباشند، به عنوان مثال در آفریقاي شمالی(مصر) زنبورها در مناطق خاصی اطراف باغات مرکبات زندگی میکنند و تنها از شکوفه هاي مرکبات عسل میسازند. معمولاً عسل براساس نام منطقه استقرار کندوها نامگذاري می شود مانند عسل سبلان و یا عسل خوانسار و یا عسل کردستان و غیره و براي هرکدام از این ها تقسیم بندي دیگري نیز عنوان میکنند به نام عسل بهاره و یا عسل پائیزه.

جایگاه عسل در طب اسلامی

نظر اسلام در مورد عسل 

در دیدگاه دین مبین اسلام، اعمال زنبورعسل جنبه خرافی ندارد و با سلب قدرت ظاهري از آن و انتساب هرچه هست به قدرت لایزال الهی، در قالب وحی و الهام، توجیهات لازم صورت می گیرد. یکی از موارد کامل بودن دین اسلام نسبت به سایر ادیان الهی توجه به تمامی امور و نیازهاي انسان ها اعم از نیازهاي جسمانی و مادي تا نیازهاي روحانی و معنوي است. پرداختن به  سلامت جسم و حفظ آن یکی از لزوم ان تلقی شده و ظلم به نفس یک گناه کبیره محسوب می شود. از جمله تذکرات مهم اسلام در قرآن، احادیث و همچنین احکام دین مبین اسلام،توجه و توصیه به تغذیه سالم و آداب غذا خوردن است.

امام رضا علیه السلام عسل را راه درمان و پیشگیري از سرماخوردگی معرفی کرده اند. آن حضرت می فرماید: هر که میخواهد در همه ي زمستان از سرماخوردگی دور بماند، هرروز، سه لقمه شهد(عسل) بخورد. تدبر در این آیات و آیه نحل نکات ارزشمندي را به ما یادآور میشود ازجمله اینکه قرآن و عسل هردو از مظاهر رحمت الهی اند اما قرآن مظهر رحمت رحیمیۀ حق متعال است و عسل مظهر رحمت رحمانیه، لذا شفا و رحمت قرآن مختص مؤمنین شده است ولی شفاي عسل بدون قید آمده و رحمت براي عموم مردم قرار گرفته است و دیگر اینکه در عسل شفاي جسم انسان است و در قرآن شفاي روح و دل لذا در روایات ما هم به این نکته اشاره شده است.

امام صادق(علیه السلام) نیز فرمود:»از این دو چیز شفادهنده استفاده کنید: عسل و قرآن.

جایگاه عسل در طب اسلامی

جایگاه عسل در طب سنتی      

عسل از گذشته هاي خیلی دور بـه عنـوان  یـک  مـاده  داروئی مؤثر مورد توجه قرار گرفته و به صورت سـنتی  در درمان بیمـار  يهـا ي مختلـف  بکـار  رفتـه  اسـت. مصـریان  باسـتان،  آشـور  يهـا،  چینـیهـا،  یونـانیهـا  و رومیها آن را  براي  التیام زخمها و بیمار يهاي  شکم به کار مـیبرنـد. بـیش  از هـزار  سـال  قبـل ابـن سـینا مصرف عسل را براي درمان بیماري سل توصیه کرده و اثر ضدمیکوباکتریال آن در تحقیقـات  اخیـر  نیـز  نشـان  داده شـده  اسـت   و نیـز ابـن سـینا از عسـل  بـراي  تـرمیم  زخمهاي سوختگی استفاده میکرده است. عسل از حدود ۲۰۰۰ سال پیش از آ نکـه  بـاکتري  کشـف  شـود  ،بـراي  درمـان  زخـم هـا ي عفـونی  مـورد  اسـتفاده  قـرار  مـــیگرفتـــه اســـت.

جایگاه عسل در طب اسلامی

جایگاه عسل در طب مدرن 

امروزه به دلیل گسترش صنعت و فناوري و متعاقب آن افزایش بروز حوادث، تصادفات، ایجاد جراحت و زخمهاي گوناگون خصوصا انواع جدیدي از سوختگی هاي شیمیایی، صنعتی و ظهور انواع مختلف میکروب هاي مقاوم در برابر آنتی بیوتیک هاي رایج و با توجه به عوارض جانبی برخی از آنتی بیوتیک هاي سنتتیک و لزوم جایگزینی آنها با ترکیبات سالم تر و طبیعی تر، نیاز به یافتن داروهاي مؤثر و قوي در زمینه- هاي مختلف پزشکی به ویژه در ترمیم زخمها و افزایش سرعت التیام زخم و مهار باکتري هاي عفونت زا و مقاوم نوظهور به شدت از طرف متخصصان علوم پزشکی احساس شده است. در سالهاي اخیر نشان داده شده که عسل تأثیر ممانعت کننده اي بر رشد شصت گونه باکتریایی اعم از هوازي، بی هوازي، گرم مثبت و گرم منفی داشته است. همچنین اثرات ضد قارچی عسل بر روي تعدادي از مخمرها و گونه هایی از آسپرژیلوس و پنسیلیوم نیز گزارش شده است. عسل یک پوشش نمداري بر روي زخم فراهم میکند که به ترمیم زخم کمک میکند. همچنین ویسکوزیته بالاي آن یک سد حفاظتی بر روي زخم ایجاد نموده و از ایجاد عفونت جلوگیري مینماید. در دنیاي امروز زنبورعسل نقش بسیار تعیین کنند ه اي در تولید محصولات کشاورزي و احیاء محیط زیست دارد. این حشر ه ي مفید افزون بر گرده افشانی گیاهان که درواقع بیشترین استفاده را نیز از همین راه به انسان میرساند، به سبب تولید محصولاتی مانند عسل، موم، ژله رویال، بره موم و غیره در صنعت زنبورداري و کاربرد آن در بسیاري از صنایع دیگر همچون صنایع داروسازي، نساجی، کاغذسازي ،شمع سازي، واکس سازي و دیگر موارد نقش ارزنده اي را ایفا میکند. زنبورعسل افزون بر دخالت بر گرده افشانی و افزایش تولید محصولات کشاورزي، در تولید محصولات دامی و تثبیت ازت در خاك نیز به طور غیرمستقیم نقش ارزنده اي دارد. امروزه عسل ^Straw Berry-Tree Honey از منطقه  Sardinia یکی از بهترین عسلهاي شناخته شده است که داراي بهترین خصوصیات درمانی است.

جایگاه عسل در طب اسلامی

عسل در طب اسلامی

خواص درمانی عسل

عسل براي کـودك هـم یـک مـاده غـذایی اسـت و هـم دارویـی ارزشـمند، بـه ویـژه کودکـانی کـه از نارســایی گوارشی و نارسایی در جذب مواد غذایی یا سوءتغذیه و کــم خــونی رنــج مــی برنــد. عســل نیــاز کــودك بــه ویتامین B1 را برطرف می سازد و به سوخت وساز کلسیم و منیزم در بدن کمک می رسـاند  ادرار غیر ارادي اطفـال را درمان می کند. براي درمان برفک دهان اطفـال، یـک قاشق چاي خوري عسل یا عسـل مخلـوط  بـا آب لیمـو  بـه کودك داده میشود. عسل مـاده اي بـه نـام گلونـاس دارد که زخم ها را به سرعت التیام می بخشـد  و در درمـان زخم هاي چرکی از قبیل دمل ها و جوش هاي خوشخـیم نیز سودمند است، زیرا رشد میکروب را متوقف میسازد و پوست و اعصاب را تغذیه می کند. عسل در زخم هـا ي عمیق ناشی از گلوله، هرچند همراه بـا شکسـتگی باشـد، بهبــودي را تســریع مــیبخشــد. عســل بــه ســبب برخورداري از آنزیم هاي گوارشـی ماننـد آمـیلاز ولیپـاز و… به هضم غذا کمک مـی کنـد. از تـرش کـردن معـده می کاهـد . بـراي زخـم و التهـاب معـده مفیـد اسـت و در درمــان عفونــت هــاي رود ه اي، درمــان یبوســت و اکثــر بیمــار يهــاي کبــدي و کیســه صــفرا مــؤثر اســت. سیاه سرفه، التهاب حنجره و گلو و بیمـاري سـل ازجملـه  بیماري هـایی  هسـتند  کـه عسـل در بهبـودي آن هـا نقـش دارد. مصرف عسل در رفع التهاب ریه و برطـرف کـردن سرفه سودمند است، به همـین دلیـل برخـی شـرکت هـاي دارویی عسل را به ترکیبـات دارویـی ضـد سـرفه  اضـافه کردهاند که شربت Melrosam ازجمله آنهاست. عسل در آسم و ذات الریه نیز به صورت شـربت همـراه کلـر در کلسیم و محلول دیمدرول مصرف می شود. تجـارب و آزمـایش هـاي متعـددي تـأثیر عسـل را در درمـان ایـن بیمـاري هـا ثابـت کـرده اسـت. التهـاب پلکهـا، انـواع التهابـات قرنیه از قبیـل التهـاب سـلی چشـم، سـیفلیس و تراخم، آلودگی و زخم قرنیه، انواع سـوزش هـاي چشـم درمـان بیمـاري هـاي ناشـی از ویتـامین ^A  و^B  و درمـان شـب کـوري، سـوختگی هـاي مخصـوص چشـم، آمـاس چشــم. در کنگــره چشــم پزشــکی ســنگاپور یکــی از دانشمندان مصري عسل را موفقتر از داروهـاي شـیمیایی دانست. عسل در درمان بیمـاري هـاي خـاص زنـان و  زایمان هم کاربرد دارد مانند: درمان استفراغ هـاي دوران بارداري، التهاب مهبل و مثانه و خارش فرج، التیام سـریع زخمها پس از جراحی زنان درمان بی اشتهایی و یبوست ،مسمومیت دوران بارداري، درمان زخم هاي رحم و قطـع خونریزي، بنـد آمـدن قاعـدگی و غیـره. متخصصـان تغذیه معتقدند که عسل در تقویت و تأمین سـطح انـرژي بدن نقش قابل ملاحظه اي دارد.  آن ها می گویند مصرف یـک قاشـق عسـل طبیعـی قبـل خـواب عملکـرد مغـز رابهبود می بخشد.

برای خرید اینترنتی عسل سبلان کلیک کنید